Hoge bloeddruk (hypertensie): risicos & behandeling

Wat is bloeddruk?

Bloeddruk is de druk die het bloed uitoefent op de wanden van je bloedvaten. Elke keer dat je hart klopt, pompt het bloed door je lichaam. Deze druk is nodig om zuurstof en voedingsstoffen naar al je organen te brengen.

Bloeddruk wordt uitgedrukt in twee getallen, bijvoorbeeld 120/80 mmHg (millimeter kwik):

Bovendruk (systolische druk): De druk wanneer het hart samenknijpt en bloed in de slagaders pompt. Dit is het hoogste getal.
Onderdruk (diastolische druk): De druk wanneer het hart ontspant tussen twee hartslagen. Dit is het laagste getal.

Je bloeddruk schommelt gedurende de dag. Het is hoger bij inspanning, stress of opwinding, en lager als je ontspannen bent of slaapt. Dit is normaal. Hoge bloeddruk betekent dat de druk structureel te hoog is, ook in rust.

Bloeddrukwaarden uitgelegd

Hieronder vind je een overzicht van de verschillende bloeddrukwaarden en wat ze betekenen.

Categorie	Bovendruk (mmHg)	Onderdruk (mmHg)	Advies
Optimaal	< 120	< 80	Blijf gezond leven
Normaal	120-129	80-84	Periodiek controleren
Hoog-normaal	130-139	85-89	Leefstijl aanpassen
Graad 1 hypertensie	140-159	90-99	Arts raadplegen
Graad 2 hypertensie	160-179	100-109	Behandeling nodig
Graad 3 hypertensie	≥ 180	≥ 110	Direct behandelen

Let op: Voor de diagnose hoge bloeddruk zijn meerdere metingen nodig op verschillende momenten. Eén hoge meting betekent niet direct dat je hypertensie hebt.

Oorzaken van hoge bloeddruk

Bij de meeste mensen (90-95%) is er geen duidelijke oorzaak voor hoge bloeddruk. Dit noemen we primaire of essentiële hypertensie. Een combinatie van erfelijke aanleg en leefstijlfactoren speelt een rol.

Risicofactoren voor primaire hypertensie

Leeftijd: Bloeddruk stijgt met de leeftijd doordat bloedvaten stijver worden
Erfelijkheid: Hypertensie komt vaker voor als het in de familie zit
Overgewicht: Extra lichaamsgewicht vraagt meer bloedtoevoer
Zoutrijke voeding: Zout houdt vocht vast en verhoogt de bloeddruk
Weinig beweging: Inactiviteit verhoogt het risico
Alcohol: Overmatig alcoholgebruik verhoogt de bloeddruk
Roken: Beschadigt bloedvaten en verhoogt de druk
Chronische stress: Kan de bloeddruk verhogen
Slaaptekort: Vermindert het vermogen van het lichaam om de bloeddruk te reguleren

Secundaire hypertensie

Bij 5-10% van de mensen is er wel een onderliggende oorzaak. Dit noemen we secundaire hypertensie. Mogelijke oorzaken zijn:

Nierziekten: De nieren spelen een belangrijke rol in bloeddrukregulatie
Bijnierproblemen: Hormoonproducerende tumoren kunnen hypertensie veroorzaken
Schildklieraandoeningen: Zowel een te snelle als te trage schildklier
Slaapapneu: Ademstops tijdens het slapen verhogen de bloeddruk
Aangeboren vernauwing van de aorta: Coarctatio aortae
Medicijnen: Zoals pijnstillers (NSAID's), anticonceptiepil, decongestiva
Drugs: Cocaïne, amfetaminen

Bij secundaire hypertensie kan behandeling van de onderliggende oorzaak de bloeddruk normaliseren.

Risico's en complicaties van hoge bloeddruk

Hoge bloeddruk wordt niet voor niets de 'stille moordenaar' genoemd. Zonder symptomen richt het jarenlang schade aan aan je bloedvaten en organen. Dit verhoogt het risico op ernstige aandoeningen aanzienlijk.

Hart en bloedvaten

Hartinfarct: Verhoogde druk beschadigt de kransslagaders en bevordert aderverkalking
Hartfalen: Het hart moet harder werken en raakt uitgeput
Hartritmestoornissen: Waaronder boezemfibrilleren
Aorta-aneurysma: Verzwakking van de wand van de grote lichaamsslagader
Perifeer vaatlijden: Vernauwing van bloedvaten in de benen

Hersenen

Beroerte (CVA): Zowel door bloedstolsels als door een bloeding in de hersenen
TIA: Tijdelijke doorbloedingsstoornis van de hersenen
Dementie: Chronisch hoge bloeddruk verhoogt het risico op vasculaire dementie
Cognitieve achteruitgang: Problemen met geheugen en concentratie

Nieren

Chronische nierschade: Hoge bloeddruk beschadigt de kleine bloedvaten in de nieren
Nierfalen: In ernstige gevallen kan dialyse of transplantatie nodig zijn

Ogen

Retinopathie: Schade aan de bloedvaten in het netvlies
Gezichtsverlies: In ernstige gevallen kan dit leiden tot blindheid

Het goede nieuws: Door je bloeddruk te verlagen, verminder je deze risico's aanzienlijk. Elke 10 mmHg verlaging van de systolische bloeddruk vermindert het risico op hartinfarct met 20% en op beroerte met 40%.

Symptomen van hoge bloeddruk

Het verraderlijke van hoge bloeddruk is dat het meestal geen symptomen geeft. Je kunt jarenlang hypertensie hebben zonder het te weten, terwijl het ondertussen schade aanricht. Daarom is regelmatig meten zo belangrijk.

Mogelijke symptomen bij zeer hoge bloeddruk

Bij zeer hoge bloeddruk (hypertensieve crisis, >180/120 mmHg) kunnen wel symptomen optreden:

Ernstige hoofdpijn
Duizeligheid
Wazig zien of vlekken zien
Neusbloedingen
Kortademigheid
Misselijkheid of braken
Verwardheid
Pijn op de borst

Waarschuwing: Bij deze symptomen in combinatie met een zeer hoge bloeddruk is er sprake van een medisch noodgeval. Neem direct contact op met een arts of bel 112.

Wacht niet tot je symptomen krijgt. Lees meer over wanneer je naar een cardioloog moet.

Bloeddruk meten

Regelmatig je bloeddruk meten is essentieel om hypertensie vroegtijdig op te sporen. Je kunt dit laten doen bij de huisarts, apotheek of zelf thuis meten.

Waar kun je je bloeddruk laten meten?

Huisarts: Tijdens reguliere controles of bij klachten
Apotheek: Veel apotheken bieden gratis bloeddrukmeting aan
Thuis: Met een gevalideerde thuisbloeddrukmeter
Cardioloog: Bij verdenking op hartproblemen of moeilijk regelbare hypertensie

Tips voor correct thuismeten

Gebruik een gevalideerde meter
Kies een bovenarm-bloeddrukmeter met CE-keurmerk. Polsmeters zijn minder nauwkeurig.
Meet op vaste tijden
Bij voorkeur 's ochtends en 's avonds, voor medicatie-inname.
Bereid je voor
Niet roken, geen koffie of alcohol 30 minuten voor meting. Zit 5 minuten rustig.
Zit correct
Rug gesteund, voeten plat op de grond, arm ondersteund op tafelhoogte.
Gebruik de juiste manchetmaat
Te kleine of grote manchet geeft foutieve waarden.
Meet meerdere keren
Neem 2-3 metingen met 1 minuut tussenpoos, noteer het gemiddelde.
Houd een dagboek bij
Noteer datum, tijd en waarden voor bespreking met je arts.

24-uurs bloeddrukmeting

Soms vraagt de arts om een 24-uurs bloeddrukmeting (ABPM). Je draagt dan een dag en nacht een bloeddrukmeter die automatisch meet. Dit geeft een beter beeld van je bloeddruk gedurende de dag en nacht, en kan 'witte-jassen-hypertensie' uitsluiten.

Behandeling van hoge bloeddruk

De behandeling van hoge bloeddruk bestaat uit twee pijlers: leefstijlaanpassingen en eventueel medicatie. Het doel is de bloeddruk te verlagen naar onder de 140/90 mmHg, of lager bij bepaalde risicogroepen.

Leefstijlaanpassingen

Leefstijlveranderingen zijn de basis van elke behandeling en kunnen de bloeddruk aanzienlijk verlagen - soms zelfs net zo effectief als medicatie. Lees ook onze tips voor een hart-gezonde leefstijl.

Effectieve leefstijlmaatregelen:

1.
Verminder zoutinname (max 6 gram/dag)
Effect: -5 tot -6 mmHg systolisch
2.
DASH-dieet (veel groenten, fruit, weinig verzadigd vet)
Effect: -8 tot -14 mmHg systolisch
3.
Regelmatig bewegen (150 min/week matig intensief)
Effect: -4 tot -9 mmHg systolisch
4.
Afvallen bij overgewicht (elk kilo telt)
Effect: -1 mmHg per kg gewichtsverlies
5.
Beperk alcohol (max 1 glas/dag)
Effect: -2 tot -4 mmHg systolisch
6.
Stop met roken
Effect: vermindert cardiovasculair risico aanzienlijk
7.
Stressreductie
Ontspanningstechnieken, voldoende slaap

Medicamenteuze behandeling

Als leefstijlaanpassingen onvoldoende zijn, of bij hoge bloeddruk met hoog cardiovasculair risico, schrijft de arts bloeddrukverlagende medicatie voor. Er zijn verschillende soorten:

ACE-remmers

Blokkeren een enzym dat bloedvaten vernauwt. Voorbeelden: enalapril, lisinopril, perindopril.

Angiotensine II-receptorblokkers (ARB's)

Werken vergelijkbaar met ACE-remmers maar via een ander mechanisme. Voorbeelden: losartan, valsartan, candesartan.

Calciumantagonisten

Ontspannen de bloedvaten. Voorbeelden: amlodipine, nifedipine, lercanidipine.

Diuretica (plaspillen)

Verwijderen overtollig vocht en zout. Voorbeelden: hydrochloorthiazide, indapamide, chloortalidon.

Bètablokkers

Verlagen hartslag en bloeddruk. Voorbeelden: metoprolol, bisoprolol, atenolol.

Vaak wordt gestart met één medicijn; bij onvoldoende effect worden medicijnen gecombineerd. Het kan even duren voordat de juiste combinatie en dosering gevonden is. Neem de medicatie trouw in, ook als je geen klachten hebt - stoppen kan gevaarlijk zijn.

Wanneer naar de cardioloog?

De huisarts kan de meeste gevallen van hypertensie behandelen. Een verwijzing naar de cardioloog is nodig bij:

Moeilijk regelbare hypertensie ondanks meerdere medicijnen (resistente hypertensie)
Verdenking op secundaire hypertensie
Orgaanschade door hypertensie (hart, nieren, ogen)
Hypertensie bij jonge leeftijd (<40 jaar)
Zeer hoge bloeddruk (>180/110 mmHg)
Hypertensie tijdens zwangerschap

Preventie: hoge bloeddruk voorkomen

Je kunt veel doen om hoge bloeddruk te voorkomen of uit te stellen, ook als het in je familie voorkomt. De leefstijlmaatregelen die helpen bij behandeling, helpen ook bij preventie.

Eet gezond en beperk zout
Beweeg regelmatig
Houd een gezond gewicht aan
Rook niet en beperk alcohol
Beheers stress
Laat je bloeddruk regelmatig controleren

Bekijk ook onze uitgebreide gids met 10 leefstijlkeuzes voor een gezond hart.

Veelgestelde vragen

Wat is een normale bloeddruk?

Een normale bloeddruk is lager dan 120/80 mmHg. Optimaal is rond de 120/80 mmHg. Vanaf 140/90 mmHg spreken we van hoge bloeddruk (hypertensie). Tussen 120-139/80-89 mmHg noemen we verhoogde bloeddruk.

Wat zijn de symptomen van hoge bloeddruk?

Hoge bloeddruk geeft meestal geen symptomen - het wordt daarom de 'stille moordenaar' genoemd. Bij zeer hoge bloeddruk kunnen hoofdpijn, duizeligheid, wazig zien of neusbloedingen optreden. Regelmatig meten is daarom essentieel.

Hoe kan ik mijn bloeddruk verlagen zonder medicijnen?

Leefstijlaanpassingen kunnen effectief zijn: verminder zoutinname, eet meer groenten en fruit, beweeg minimaal 150 minuten per week, houd een gezond gewicht aan, beperk alcohol, stop met roken en verminder stress. Dit kan de bloeddruk met 10-20 mmHg verlagen.

Moet ik medicijnen slikken bij hoge bloeddruk?

Dit hangt af van hoe hoog je bloeddruk is en je totale cardiovasculaire risico. Bij lichte hypertensie wordt eerst leefstijlaanpassing geprobeerd. Bij aanhoudend hoge bloeddruk (≥140/90) of hoog risico wordt medicatie voorgeschreven. De arts weegt alle factoren mee.

Wat zijn de risico's van onbehandelde hoge bloeddruk?

Onbehandelde hypertensie verhoogt het risico op hartinfarct, beroerte, hartfalen, nierschade, oogschade en dementie aanzienlijk. Het hart moet harder werken, bloedvaten worden beschadigd en organen krijgen te weinig zuurstof.

Hoe vaak moet ik mijn bloeddruk laten meten?

Volwassenen zonder bekende hypertensie: minimaal eens per 5 jaar, vaker bij risicofactoren. Bij bekende hypertensie: regelmatig thuismeten en periodieke controle bij de huisarts. Bij diabetes of nierziekte: vaker controleren volgens advies van de arts.

Conclusie

Hoge bloeddruk is een veelvoorkomende maar vaak onopgemerkte aandoening die grote gevolgen kan hebben voor je gezondheid. Het goede nieuws is dat hypertensie goed te behandelen en vaak te voorkomen is.

Laat je bloeddruk regelmatig meten, ook als je je fit voelt. Investeer in een gezonde leefstijl: minder zout, meer beweging, gezond gewicht, niet roken. En als medicatie nodig is, neem deze trouw in - je hart zal je dankbaar zijn.

Heb je vragen over je bloeddruk of wil je een specialist raadplegen? Via onze zoekfunctie vind je eenvoudig een cardioloog bij jou in de buurt.

Op zoek naar een cardioloog in de buurt?

Vind snel en eenvoudig een cardioloog bij jou in de buurt via onze landelijke zoekgids.

Vind een Cardioloog

Hoge bloeddruk (hypertensie): risico's & behandeling

De stille moordenaar

Snel naar: