Hartkloppingen & hartritmestoornissen: verschil & aanpak

Wat zijn hartkloppingen?

Hartkloppingen (palpitaties) is de medische term voor het bewust waarnemen van je eigen hartslag. Normaal gesproken voel je je hart niet kloppen. Maar soms word je je er plotseling van bewust: je voelt je hart bonken, racen, overslaan of fladderende bewegingen maken.

Hartkloppingen kunnen zich op verschillende manieren voordoen:

Bonkend of hamerslaand: Je voelt krachtige, harde slagen
Racend of jagend: Het hart lijkt te snel te slaan
Overslaand: Het voelt alsof het hart een slag mist
Fladderend: Een trillend of onrustig gevoel in de borst
Onregelmatig: Het ritme is niet gelijkmatig

Hartkloppingen kunnen enkele seconden duren of langer aanhouden. Je kunt ze voelen in je borst, keel of nek. Ze kunnen plotseling beginnen en weer verdwijnen.

Geruststelling: De meeste hartkloppingen zijn volkomen onschuldig en ontstaan door normale reacties van het lichaam op stress, inspanning of opwinding. Maar het is verstandig om bij frequente of aanhoudende klachten een arts te raadplegen.

Verschil: hartkloppingen vs. hartritmestoornissen

Het is belangrijk om het verschil te begrijpen tussen hartkloppingen als symptoom en hartritmestoornissen als medische aandoening.

Aspect	Hartkloppingen	Hartritmestoornissen
Wat is het?	Symptoom: bewust waarnemen van de hartslag	Aandoening: daadwerkelijke verstoring van het hartritme
Oorzaak	Vaak tijdelijk: stress, cafeïne, inspanning, emotie	Probleem in het elektrische systeem van het hart
Diagnose	Gebaseerd op wat je voelt (subjectief)	Objectief vast te stellen met ECG
Ernst	Meestal onschuldig	Varieert: van onschuldig tot levensbedreigend
Behandeling	Vaak niet nodig; leefstijl aanpassen	Afhankelijk van type: medicatie, ablatie, apparaten
Verband	Kan voorkomen zonder ritmestoornis	Veroorzaakt vaak hartkloppingen als symptoom

Simpel gezegd: hartkloppingen zijn wat je voelt, hartritmestoornissen zijn wat er daadwerkelijk in het hart gebeurt. Je kunt hartkloppingen voelen terwijl je hartritme normaal is, maar een ritmestoornis veroorzaakt meestal wel het symptoom hartkloppingen.

Oorzaken van hartkloppingen

Hartkloppingen kunnen vele oorzaken hebben, van volkomen onschuldig tot medisch relevant. We verdelen ze in twee categorieën.

Onschuldige oorzaken (niet-cardiaal)

In de meeste gevallen zijn hartkloppingen het gevolg van:

Emoties en stress: Angst, spanning, opwinding of schrik kunnen het hart sneller laten kloppen. Lees meer over stress en hartgezondheid.
Lichamelijke inspanning: Tijdens en na sport klopt het hart harder en sneller
Cafeïne: Koffie, thee, energiedrankjes en cola kunnen hartkloppingen veroorzaken
Alcohol: Vooral overmatig gebruik of de dag erna ('holiday heart syndrome')
Nicotine: Roken stimuleert het hart
Drugs: Cocaïne, amfetaminen, XTC en andere stimulerende middelen
Medicijnen: Astma-inhalers, schildkliermedicatie, ADHD-medicatie, bepaalde antihistaminica
Slaaptekort: Vermoeidheid kan hartkloppingen uitlokken
Hormonale veranderingen: Menstruatie, zwangerschap, overgang
Koorts: Een verhoogde temperatuur laat het hart sneller slaan
Bloedarmoede: Het hart compenseert voor minder zuurstoftransport
Schildklieraandoeningen: Een te snel werkende schildklier versnelt het hartritme
Uitdroging: Tekort aan vocht kan hartkloppingen veroorzaken
Lage bloedsuiker: Bij mensen met diabetes of na lang vasten

Cardiale oorzaken

Soms zijn hartkloppingen een teken van een hartprobleem:

Extrasystoles: Extra hartslagen die als 'overslaan' worden gevoeld
Hartritmestoornissen: Verstoring van het normale hartritme (zie volgende sectie)
Hartklepproblemen: Afwijkingen aan de hartkleppen
Hartfalen: Een verzwakt hart kan sneller kloppen om te compenseren
Aangeboren hartafwijkingen: Structurele afwijkingen aan het hart

Soorten hartritmestoornissen

Er zijn vele soorten hartritmestoornissen (aritmieën), van goedaardig tot ernstig. We onderscheiden ze naar waar ze ontstaan (boezems of kamers) en of het hart te snel, te langzaam of onregelmatig klopt.

Tachycardieën (te snel hartritme)

Sinustachycardie

Het hart klopt sneller dan normaal (>100/min) maar in een normaal ritme. Vaak een reactie op inspanning, stress, koorts of ziekte. Meestal geen behandeling nodig.

Boezemfibrilleren (atriumfibrilleren)

De meest voorkomende hartritmestoornis. De boezems trillen chaotisch (tot 600x/min) waardoor de hartslag onregelmatig en vaak te snel wordt. Treft vooral mensen boven de 65, maar kan op elke leeftijd voorkomen. Verhoogt het risico op beroerte.

Boezemflutter (atriumflutter)

De boezems trekken regelmatig maar te snel samen (250-350x/min). Veroorzaakt een snelle maar vaak regelmatige hartslag. Heeft vergelijkbare risico's als boezemfibrilleren.

Supraventriculaire tachycardie (SVT)

Een plotseling opkomende snelle, regelmatige hartslag (150-250/min) door een kortsluiting in het elektrische systeem boven de kamers. Kan minuten tot uren duren. Meestal niet gevaarlijk maar wel vervelend.

Ventriculaire tachycardie (VT)

Snelle hartslag vanuit de hartkamers. Kan ernstig zijn, vooral bij bestaand hartlijden. Vereist vaak behandeling en monitoring. Kan overgaan in ventrikelfibrilleren.

Ventrikelfibrilleren (VF) - NOODGEVAL

De hartkamers trillen chaotisch waardoor het hart geen bloed meer rondpompt. Veroorzaakt hartstilstand. Direct reanimatie en defibrillatie nodig. Bel 112.

Bradycardieën (te langzaam hartritme)

Sinusbradycardie

Het hart klopt langzamer dan 60 slagen per minuut in een normaal ritme. Bij getrainde sporters is dit normaal. Kan ook door medicatie of schildklierproblemen ontstaan.

AV-blok (hartblok)

De elektrische signalen van de boezems naar de kamers worden vertraagd of geblokkeerd. Varieert in ernst van graad 1 (vertraging) tot graad 3 (complete blokkade). Ernstige vormen vereisen een pacemaker.

Sick sinus syndroom

De sinusknoop (de natuurlijke pacemaker van het hart) werkt niet goed. Kan leiden tot afwisselend te langzame en te snelle hartslagen. Komt vooral bij ouderen voor.

Extrasystoles (extra slagen)

Extrasystoles zijn extra hartslagen die te vroeg komen. Ze worden ervaren als 'overslaan' of een krachtige klop na een pauze. Ze kunnen uit de boezems (SVES) of kamers (VES) komen.

Supraventriculaire extrasystoles (SVES): Uit de boezems, vrijwel altijd onschuldig
Ventriculaire extrasystoles (VES): Uit de kamers, meestal onschuldig maar verdienen aandacht bij hartlijden

Vrijwel iedereen heeft soms extrasystoles. Ze zijn meestal onschuldig, vooral als het hart verder gezond is. Ze kunnen toenemen door stress, cafeïne of vermoeidheid.

Wanneer naar de arts met hartkloppingen?

Bij hartkloppingen is de grote vraag: wanneer zijn ze onschuldig en wanneer moet je actie ondernemen? Lees ook wanneer je naar een cardioloog moet.

Bel 112 bij:

Hartkloppingen met pijn op de borst die uitstraalt
Flauwvallen of bewusteloosheid
Ernstige kortademigheid
Hartkloppingen die zeer lang aanhouden en niet stoppen
Verwardheid of spraakproblemen

Maak spoedig een afspraak bij:

Frequente hartkloppingen die terugkomen
Hartkloppingen die steeds langer duren
Hartkloppingen in rust zonder duidelijke oorzaak
Lichte duizeligheid bij hartkloppingen
Je hebt al een hartaandoening
Hartkloppingen verstoren je dagelijks leven

Waarschijnlijk onschuldig:

Kortdurende hartkloppingen na inspanning of emotie
Incidentele 'overslaande' slagen
Hartkloppingen na veel koffie of alcohol
Geen andere klachten
Je voelt je verder goed

Onderzoek en diagnose

Als je naar de huisarts of cardioloog gaat met hartkloppingen, worden verschillende onderzoeken gedaan. Lees ook onze uitgebreide gids over hartonderzoeken uitgelegd.

Anamnese en lichamelijk onderzoek

De arts vraagt uitgebreid naar je klachten: hoe voelen de hartkloppingen aan, wanneer komen ze, hoe lang duren ze, wat lokt ze uit en wat zijn bijkomende klachten. Ook je medische voorgeschiedenis, medicijngebruik en leefstijl worden besproken.

Het lichamelijk onderzoek omvat het beluisteren van hart en longen, bloeddrukmeting en het voelen van de pols. Soms wordt bloedonderzoek gedaan naar schildklierfunctie, bloedarmoede of elektrolyten.

ECG (elektrocardiogram)

Een ECG registreert de elektrische activiteit van het hart. Het kan ritmestoornissen opsporen en tekenen van hartproblemen laten zien. Een standaard ECG duurt maar een paar seconden en vangt niet altijd een ritmestoornis op.

Holtermonitoring (24-uurs ECG)

Bij een Holtertest draag je 24-48 uur een draagbaar ECG-apparaat. Dit registreert continu je hartritme en vergroot de kans om een ritmestoornis te vangen. Je houdt een dagboek bij van activiteiten en klachten.

Event recorder en implanteerbare loop recorder

Als klachten zelden voorkomen, kun je een event recorder krijgen die je weken tot maanden draagt en activeert bij klachten. Voor nog zeldzamere ritmestoornissen kan een kleine recorder onder de huid worden geplaatst (implanteerbare loop recorder) die tot 3 jaar het ritme monitort.

Echocardiografie (hartecho)

Een echo van het hart met ultrageluid toont de structuur en functie van het hart. Dit helpt om onderliggende hartafwijkingen op te sporen die ritmestoornissen kunnen veroorzaken, zoals hartklepproblemen of verminderde pompfunctie.

Inspanningstest (fietstest)

Soms worden ritmestoornissen uitgelokt door inspanning. Bij een inspanningstest fiets je terwijl een ECG wordt gemaakt, om te zien hoe het hart reageert op toenemende belasting.

Elektrofysiologisch onderzoek (EFO)

Bij complexe ritmestoornissen kan een EFO worden gedaan. Hierbij worden katheters via de lies naar het hart gebracht om het elektrische systeem in detail te bestuderen. Dit helpt bij het lokaliseren van de oorzaak en kan direct gevolgd worden door katheterablatie.

Behandeling van hartritmestoornissen

De behandeling van hartritmestoornissen hangt af van het type, de ernst, de onderliggende oorzaak en de klachten. Niet elke ritmestoornis hoeft behandeld te worden.

Leefstijlaanpassingen

Bij milde klachten of onschuldige ritmestoornissen zijn leefstijlaanpassingen vaak voldoende. Dit omvat minder cafeïne en alcohol, stoppen met roken, stressreductie en voldoende slaap.

Medicatie

Bètablokkers

Vertragen het hartritme en verminderen de kracht van de slagen. Veelgebruikt bij tachycardieën, boezemfibrilleren en extrasystoles. Voorbeelden: metoprolol, bisoprolol.

Calciumantagonisten

Vertragen de geleiding door de AV-knoop en verlagen het hartritme. Voorbeelden: verapamil, diltiazem.

Antiaritmica

Medicijnen die specifiek het hartritme stabiliseren. Voorbeelden: flecaïnide, sotalol, amiodaron. Worden met zorg voorgeschreven vanwege mogelijke bijwerkingen.

Bloedverdunners (anticoagulantia)

Bij boezemfibrilleren om het risico op beroerte te verlagen door stolselvorming te voorkomen. Voorbeelden: rivaroxaban, apixaban, dabigatran of vitamine K-antagonisten.

Cardioversie

Bij boezemfibrilleren of andere tachycardieën kan cardioversie worden toegepast: onder korte narcose wordt met een elektrische schok het hartritme gereset naar het normale sinusritme. Dit is geen permanente oplossing - de ritmestoornis kan terugkomen.

Katheterablatie

Bij een ablatie worden katheters via de lies naar het hart gebracht. Met radiofrequente energie of bevriezing (cryoablatie) wordt het weefsel dat de ritmestoornis veroorzaakt uitgeschakeld. Dit kan genezing bieden voor verschillende ritmestoornissen, zoals SVT, boezemflutter en soms boezemfibrilleren.

Pacemaker

Bij te langzame hartslagen (bradycardie) of geleidingsproblemen kan een pacemaker worden geïmplanteerd. Dit kleine apparaatje wordt onder de huid geplaatst en stuurt elektrische impulsen naar het hart om een minimum hartfrequentie te garanderen.

ICD (implanteerbare cardioverter-defibrillator)

Bij ernstige kamerritmestoornissen of hoog risico op ventrikelfibrilleren kan een ICD worden geplaatst. Dit apparaat monitort continu het hartritme en kan bij een levensbedreigende ritmestoornis een schok geven om het normale ritme te herstellen.

Wat kun je zelf doen bij hartkloppingen?

Preventie

Beperk cafeïne (koffie, thee, energiedrankjes, cola)
Drink alcohol met mate
Stop met roken
Zorg voor voldoende slaap
Beheers stress (ontspanningsoefeningen, meditatie)
Beweeg regelmatig maar vermijd overbelasting
Drink voldoende water
Wees voorzichtig met supplementen en kruidenmiddelen

Tijdens een aanval van hartkloppingen

Blijf kalm: Paniek verergert de klachten
Ga zitten of liggen: Neem een comfortabele houding aan
Adem langzaam en diep: Dit helpt je te ontspannen
Valsalva-manoeuvre: Sluit neus en mond en pers als op het toilet. Dit kan sommige SVT's stoppen.
Koud water in het gezicht: Triggert de duikreflex en kan hartslag vertragen
Hoesten: Soms helpt krachtig hoesten
Noteer de klachten: Wanneer begon het, hoe lang duurde het, wat deed je

Houd een klachtendagboek bij

Een klachtendagboek helpt de arts bij de diagnose. Noteer wanneer de hartkloppingen optreden, hoe lang ze duren, wat je aan het doen was, wat je gegeten of gedronken hebt, en eventuele bijkomende klachten.

Overweeg een smartwatch of bloeddrukmeter met hartslagmeting te gebruiken om je hartritme tijdens klachten vast te leggen.

Wil je je hartritme laten onderzoeken?

Een cardioloog kan de oorzaak van je hartkloppingen vaststellen en je adviseren over behandeling.

Zoek een cardioloog bij jou in de buurt

Veelgestelde vragen

Zijn hartkloppingen gevaarlijk?

De meeste hartkloppingen zijn onschuldig en ontstaan door stress, cafeïne of inspanning. Maar hartkloppingen kunnen soms wijzen op een hartritmestoornis die behandeling nodig heeft. Raadpleeg een arts bij frequente, langdurige of onverklaarbare hartkloppingen, of bij bijkomende klachten zoals flauwvallen of pijn op de borst.

Wat is het verschil tussen hartkloppingen en hartritmestoornissen?

Hartkloppingen zijn het bewust waarnemen van je eigen hartslag - dit is een symptoom. Hartritmestoornissen (aritmieën) zijn medische aandoeningen waarbij het hartritme daadwerkelijk verstoord is. Je kunt hartkloppingen voelen zonder ritmestoornis, maar een ritmestoornis veroorzaakt vaak wel hartkloppingen.

Wat is boezemfibrilleren?

Boezemfibrilleren (atriumfibrilleren) is de meest voorkomende hartritmestoornis. De boezems van het hart trillen chaotisch in plaats van gecontroleerd samen te trekken, waardoor de hartslag onregelmatig en vaak te snel wordt. Het verhoogt het risico op beroerte en vraagt meestal om behandeling.

Wanneer moet ik naar de arts met hartkloppingen?

Ga naar de arts bij: hartkloppingen die frequent terugkeren of lang aanhouden, hartkloppingen in combinatie met flauwvallen, duizeligheid, pijn op de borst of kortademigheid, hartkloppingen in rust zonder duidelijke oorzaak, of als je al een hartaandoening hebt.

Hoe worden hartritmestoornissen behandeld?

Behandeling hangt af van het type en de ernst. Opties zijn: leefstijlaanpassingen, medicatie (bètablokkers, antiaritmica, bloedverdunners), cardioversie (elektrische schok), katheterablatie (wegbranden van probleemgebied), of implanteerbare apparaten zoals een pacemaker of ICD.

Kan ik hartkloppingen zelf verminderen?

Ja, veel hartkloppingen kunnen verminderd worden door: minder cafeïne en alcohol, stoppen met roken, stressreductie en ontspanning, voldoende slaap, het vermijden van bepaalde medicijnen of supplementen, en ademhalingstechnieken zoals de Valsalva-manoeuvre tijdens een aanval.

Conclusie

Hartkloppingen zijn een veelvoorkomend symptoom dat de meeste mensen wel eens ervaren. In de meeste gevallen zijn ze onschuldig en een normale reactie op stress, inspanning of stimulerende middelen. Maar soms wijzen ze op een hartritmestoornis die behandeling verdient.

Het is belangrijk om te weten wanneer hartkloppingen aandacht verdienen: bij frequente of langdurige klachten, bij bijkomende symptomen zoals flauwvallen of pijn op de borst, of als je al bekend bent met hartproblemen.

Moderne diagnostiek en behandeling maken het mogelijk om de meeste hartritmestoornissen effectief te behandelen. Of het nu gaat om leefstijlaanpassing, medicatie of een ingreep zoals ablatie - er zijn goede oplossingen beschikbaar.

Op zoek naar een cardioloog in de buurt?

Vind snel en eenvoudig een cardioloog bij jou in de buurt via onze landelijke zoekgids.

Vind een Cardioloog