Hartonderzoeken uitgelegd: ECG, echo, stress-test & meer
Moet je voor het eerst naar een cardioloog? Dan is de kans groot dat je een of meerdere hartonderzoeken ondergaat. In dit artikel leggen we de meest voorkomende onderzoeken uit - van een simpel hartfilmpje tot een hartkatheterisatie. Je leest wat je kunt verwachten, hoe je je kunt voorbereiden en wat de resultaten betekenen.
Op zoek naar een cardioloog voor hartonderzoek?
Vind een cardioloog bij jou in de buurtOverzicht hartonderzoeken
Er zijn veel verschillende manieren om het hart te onderzoeken. Welk onderzoek je nodig hebt, hangt af van je klachten en wat de cardioloog wil uitsluiten of bevestigen. Hieronder een overzicht van de meest voorkomende onderzoeken.
| Onderzoek | Wat het meet | Duur | Invasief? |
|---|---|---|---|
| ECG | Elektrische activiteit hart | 5-10 min | Nee |
| Hartecho | Structuur & pompfunctie | 20-45 min | Nee |
| Inspanningstest | Hart onder belasting | 30-60 min | Nee |
| Holter-ECG | Ritme over 24-48 uur | 24-48 uur | Nee |
| CT-coronairen | Kransslagaders (kalkscore) | 15-30 min | Minimaal |
| MRI hart | Gedetailleerde structuur | 45-90 min | Nee |
| Hartkatheterisatie | Kransslagaders direct | 30-60 min | Ja |
Tip: Neem altijd een lijstje met je medicijnen mee naar je afspraak. De cardioloog moet weten welke medicijnen je gebruikt.
ECG (elektrocardiogram)
Het ECG - in de volksmond 'hartfilmpje' genoemd - is het meest uitgevoerde hartonderzoek. Het meet de elektrische activiteit van je hart en geeft informatie over ritme, hartslag en mogelijke afwijkingen.
Hoe werkt een ECG?
Bij elke hartslag gaat een elektrisch signaal door je hart dat de hartspier laat samentrekken. Dit signaal kun je meten via elektrodes (plakkers) op de huid. Het ECG-apparaat registreert deze signalen en zet ze om in een grafiek met de karakteristieke 'pieken en dalen'.
Wat kun je verwachten?
- Je ligt op een onderzoeksbank
- Er worden 10 elektrodes geplakt: op je armen, benen en borstkas
- De meting zelf duurt enkele seconden
- Het is volledig pijnloos
- Direct na afloop worden de elektrodes verwijderd
Wat toont een ECG?
- Hartritme: Regelmatig of onregelmatig (zoals bij boezemfibrilleren)
- Hartfrequentie: Aantal slagen per minuut
- Geleiding: Hoe het signaal door het hart loopt
- Tekenen van zuurstoftekort: Mogelijke ischemie of hartinfarct
- Hartvergroting: Aanwijzingen voor overbelasting
Beperkingen van het ECG
Een ECG geeft een momentopname. Ritmestoornissen die niet continu aanwezig zijn, kunnen worden gemist. Ook kan een normaal ECG hartproblemen niet volledig uitsluiten - daarom zijn vaak aanvullende onderzoeken nodig.
Echocardiografie (hartecho)
Een hartecho is een echografie van het hart. Met geluidsgolven worden bewegende beelden gemaakt van de hartstructuur en -functie. Het is een van de belangrijkste onderzoeken in de cardiologie.
Hoe werkt een hartecho?
De arts of laborant beweegt een transducer (sonde) over je borstkas. Deze zendt geluidsgolven uit die weerkaatsen tegen de hartstructuren. Een computer zet deze echo's om in live beelden van je kloppende hart.
Wat kun je verwachten?
- Je ligt op je linkerzij op een onderzoeksbank
- Er wordt wat gel op je borstkas aangebracht
- De transducer wordt op verschillende plekken geplaatst
- Je kunt je hart op het scherm zien kloppen
- Het onderzoek duurt 20-45 minuten
- Het is volledig pijnloos (soms lichte druk)
Wat toont een hartecho?
- Pompfunctie: Hoe goed het hart samenknijpt (ejectiefractie)
- Hartkleppen: Of ze goed openen en sluiten (lekkage of vernauwing)
- Hartspier: Dikte en beweging van de wanden
- Hartkamers: Grootte van de kamers en boezems
- Hartzakje: Eventueel vocht rond het hart
- Aangeboren afwijkingen: Structurele hartproblemen
Speciale vormen
Transoesofageale echo (TEE/slokdarmecho)
Bij deze variant wordt een dunne sonde via de slokdarm ingebracht, dichter bij het hart. Dit geeft scherpere beelden, vooral van de hartkleppen en linkerboezem. Je krijgt verdoving in de keel en soms lichte sedatie.
Stress-echocardiografie
Een hartecho voor en na inspanning (fietsen) of na toediening van een medicijn dat het hart sneller laat kloppen. Hiermee kunnen vernauwingen in de kransslagaders worden opgespoord.
Inspanningstest (fietstest)
Bij een inspanningstest - ook wel fietstest, loopbandtest of ergometrie genoemd - wordt gekeken hoe je hart reageert op inspanning. Dit onderzoek is waardevol bij klachten als pijn op de borst of kortademigheid bij inspanning.
Hoe werkt een inspanningstest?
Je fietst op een hometrainer of loopt op een loopband terwijl de weerstand geleidelijk wordt opgevoerd. Ondertussen worden je ECG, bloeddruk en hartslag continu gemeten. Het doel is om je hart maximaal te belasten (onder veilige omstandigheden) om te zien hoe het reageert.
Wat kun je verwachten?
- Draag gemakkelijke kleding en sportschoenen
- ECG-elektrodes worden op je borstkas geplakt
- Een bloeddrukmanchet wordt om je arm geplaatst
- Je begint rustig en de weerstand wordt elke paar minuten verhoogd
- Je geeft aan wanneer je klachten krijgt of niet meer kunt
- Na afloop rust je uit terwijl de monitoring doorgaat
- Het hele onderzoek duurt 30-60 minuten
Voorbereiding
- Niet eten 2-3 uur voor het onderzoek
- Geen cafeïne of roken vlak voor de test
- Sommige medicijnen moeten tijdelijk worden gestopt (overleg met arts)
- Neem je medicijnenlijst mee
Wat toont een inspanningstest?
- Inspanningstolerantie: Hoe goed je conditie is
- ECG-veranderingen: Tekenen van zuurstoftekort bij inspanning
- Bloeddrukrespons: Normale of abnormale reactie
- Ritmestoornissen: Die alleen bij inspanning optreden
- Klachten: Wanneer pijn of kortademigheid optreedt
Hartonderzoek nodig?
Een cardioloog kan bepalen welke onderzoeken voor jouw situatie nodig zijn.
Zoek een cardioloog bij jou in de buurtHolter-monitoring en event-recorders
Een standaard ECG duurt slechts seconden. Maar ritmestoornissen kunnen komen en gaan. Om het hartritme over langere tijd te monitoren, worden draagbare apparaten gebruikt.
Holter-monitor (24-48 uur ECG)
Een Holter-monitor is een klein, draagbaar ECG-apparaat dat je 24-48 uur (soms langer) draagt. Elektrodes op je borstkas zijn verbonden met een recorder die je aan je riem of om je nek draagt.
- Je gaat je normale dagelijkse activiteiten doen
- Je houdt een dagboek bij van activiteiten en klachten
- Je mag niet douchen met het apparaat
- Na afloop worden de gegevens geanalyseerd
Event-recorder
Voor klachten die minder frequent optreden, kan een event-recorder worden gebruikt. Dit apparaat draag je weken tot maanden. Je activeert het wanneer je klachten hebt, zodat het ECG op dat moment wordt vastgelegd.
Implanteerbare loop-recorder (ILR)
Voor zeer zeldzame maar ernstige klachten (zoals onverklaarde flauwtes) kan een kleine recorder onder de huid worden geïmplanteerd. Deze monitort het hartritme continu tot 3 jaar lang.
Hartkatheterisatie (coronair angiogram)
Een hartkatheterisatie is een invasief onderzoek waarbij een dunne katheter via een bloedvat naar het hart wordt gebracht. Het is de gouden standaard voor het in beeld brengen van de kransslagaders.
Wanneer is een hartkatheterisatie nodig?
- Na een hartinfarct
- Bij ernstige angina pectoris (pijn op de borst)
- Als andere onderzoeken wijzen op kransslagadervernauwing
- Voor bepaalde klepingrepen (TAVI)
- Bij onverklaarde hartfalen
Hoe werkt het?
- Je krijgt lokale verdoving in je lies of pols
- Een dunne katheter wordt via het bloedvat opgevoerd naar het hart
- Contrastvloeistof wordt ingespoten
- Met röntgenbeelden worden de kransslagaders zichtbaar gemaakt
- Eventuele vernauwingen worden direct zichtbaar
Behandeling tijdens hartkatheterisatie
Als er een significante vernauwing wordt gevonden, kan deze vaak direct worden behandeld met een dotterbehandeling (PCI). Hierbij wordt een ballon opgeblazen om de vernauwing te openen en wordt meestal een stent geplaatst.
Wat kun je verwachten?
- Je bent wakker tijdens het onderzoek
- Je voelt geen pijn, wel druk bij inbrengen van de katheter
- Bij inspuiten van contrast kun je een warm gevoel hebben
- Het onderzoek duurt 30-60 minuten
- Na afloop moet je enkele uren stil blijven liggen
- Meestal mag je dezelfde of volgende dag naar huis
Risico's
Een hartkatheterisatie is relatief veilig, maar heeft kleine risico's: bloeding of blauwe plek op de insteekplaats, allergische reactie op contrast, nierfunctiestoornissen, en zeer zelden ernstige complicaties zoals hartinfarct of beroerte. De arts weegt de voordelen altijd af tegen de risico's.
CT-scan en MRI van het hart
Naast de klassieke hartonderzoeken worden steeds vaker CT-scans en MRI's ingezet voor gedetailleerde beeldvorming van het hart.
CT-scan van de kransslagaders
Een CT-coronairen (CT-angiografie) maakt gedetailleerde beelden van de kransslagaders zonder katheter. Er worden twee belangrijke metingen gedaan:
Coronaire kalkscore
Meet de hoeveelheid kalk in de kransslagaders. Een hogere score betekent meer aderverkalking en een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Er wordt geen contrastvloeistof gebruikt.
CT-angiografie (CTA)
Met contrastvloeistof worden de kransslagaders gedetailleerd in beeld gebracht. Vernauwingen en plaque kunnen worden gezien. Soms een alternatief voor hartkatheterisatie bij lager risico patiënten.
MRI van het hart (cardiale MRI)
Een MRI geeft zeer gedetailleerde beelden van de hartspier zonder röntgenstraling. Het is bijzonder waardevol voor:
- Cardiomyopathieën: Ziekten van de hartspier
- Myocarditis: Ontsteking van de hartspier
- Littekens: Na een hartinfarct
- Aangeboren afwijkingen: Complexe structuurproblemen
- Harttumoren: Zeldzaam, maar MRI is hiervoor de beste methode
Wat kun je verwachten bij een MRI?
- Je ligt in een nauwe buis (claustrofobie kan een probleem zijn)
- Het apparaat maakt veel lawaai (je krijgt oordopjes/koptelefoon)
- Je moet stil blijven liggen en soms je adem inhouden
- Het onderzoek duurt 45-90 minuten
- Soms wordt gadolinium-contrast ingespoten
- Pacemakers/ICD's kunnen een contra-indicatie zijn (afhankelijk van type)
Bloedonderzoek bij hartproblemen
Hoewel bloedonderzoek het hart niet direct in beeld brengt, geeft het waardevolle informatie over de gezondheid van je hart en risicofactoren.
Belangrijke hartmarkers
- Troponine: Stijgt bij hartschade, zoals een hartinfarct. De belangrijkste marker om een hartinfarct vast te stellen of uit te sluiten.
- BNP/NT-proBNP: Stijgt bij hartfalen. Hoe hoger de waarde, hoe ernstiger de hartbelasting.
- D-dimeer: Kan verhoogd zijn bij bloedstolsels, zoals longembolie. Een normale waarde sluit deze diagnose grotendeels uit.
Risicofactoren in het bloed
- Cholesterol: Totaal cholesterol, LDL ('slecht'), HDL ('goed') en triglyceriden. Verhoogd LDL is een belangrijke risicofactor voor aderverkalking.
- Bloedsuiker/HbA1c: Om diabetes op te sporen of te monitoren. Diabetes verhoogt het risico op hartziekten aanzienlijk.
- Nierfunctie: De nieren en het hart beïnvloeden elkaar. Nierproblemen zijn zowel oorzaak als gevolg van hartfalen.
- Schildklierfunctie: Een te snel of te traag werkende schildklier kan hartklachten geven.
Veelgestelde vragen
Doet een hartonderzoek pijn?
De meeste hartonderzoeken zijn pijnloos. Een ECG, hartecho en inspanningstest doen geen pijn. Bij een hartkatheterisatie krijg je lokale verdoving waardoor je alleen druk voelt. Een MRI kan oncomfortabel zijn door de nauwe ruimte en het lawaai, maar doet geen pijn.
Hoe lang duurt een ECG?
Een standaard ECG (hartfilmpje) duurt slechts 5-10 minuten inclusief voorbereiding. Het vastleggen van de elektrische activiteit zelf duurt maar enkele seconden. Een Holter-ECG draag je 24-48 uur of langer om het hartritme over langere tijd te monitoren.
Wat is het verschil tussen een ECG en een hartecho?
Een ECG meet de elektrische activiteit van het hart en toont ritme, hartslag en tekenen van zuurstoftekort of hartvergroting. Een hartecho (echocardiografie) maakt beelden van de structuur en beweging van het hart met geluidsgolven, waarmee de pompfunctie, kleppen en hartkamers worden beoordeeld.
Wanneer is een hartkatheterisatie nodig?
Een hartkatheterisatie (coronair angiogram) wordt gedaan bij verdenking op vernauwde kransslagaders, bijvoorbeeld na een hartinfarct of bij klachten die wijzen op zuurstoftekort in het hart. Het is de gouden standaard om de kransslagaders in beeld te brengen en eventueel direct te behandelen met een stent.
Mag ik eten voor een hartonderzoek?
Dit hangt af van het type onderzoek. Voor een ECG of standaard hartecho hoef je niet nuchter te zijn. Voor een inspanningstest, stress-echo, hartkatheterisatie of sommige CT-scans moet je vaak 4-6 uur van tevoren niet eten. Je krijgt altijd vooraf instructies van het ziekenhuis.
Zijn hartonderzoeken veilig?
Ja, hartonderzoeken zijn over het algemeen zeer veilig. Niet-invasieve onderzoeken zoals ECG en hartecho hebben geen risico's. Een hartkatheterisatie heeft kleine risico's (bloeding, infectie, allergische reactie op contrast), maar complicaties zijn zeldzaam. De arts weegt altijd de voordelen af tegen de risico's.
Conclusie
Hartonderzoeken zijn essentieel voor het diagnosticeren en monitoren van hartaandoeningen. Van het simpele ECG tot de uitgebreide hartkatheterisatie - elk onderzoek heeft zijn eigen rol en geeft specifieke informatie.
De meeste onderzoeken zijn niet-invasief en pijnloos. Zelfs een hartkatheterisatie, hoewel invasief, wordt over het algemeen goed verdragen. Je cardioloog bepaalt welke onderzoeken nodig zijn op basis van je klachten en risicoprofiel.
Een goede voorbereiding helpt: volg de instructies van het ziekenhuis, neem je medicijnenlijst mee, en stel gerust vragen als je iets niet begrijpt. Kennis over wat je kunt verwachten maakt het onderzoek minder spannend.
Op zoek naar een cardioloog in de buurt?
Vind snel en eenvoudig een cardioloog bij jou in de buurt via onze landelijke zoekgids.
Vind een Cardioloog